16 Nisan 2021 tarihli Resmi Gazete’de T.C. Merkez Bankası (“TCMB”) tarafından Ödemelerde Kripto Varlıkların Kullanılmamasına Dair Yönetmelik (“Yönetmelik”) yayımlandı.
Kripto Varlıklarda Yeni Düzenleme
- Yönetmelik, kripto varlık alım-satımını yasaklamamaktadır. Yani kullanıcılar, kripto varlık alım-satımlarına devam edebilecektir.
- Yönetmeliğin Gerekçesi: TCMB, bu Yönetmelik ile ilgili yaptığı duyuruda, bu Yönetmeliğin yayınlanma gerekçesini şu şekilde açıklamıştır:
“Kripto varlıklar herhangi bir düzenleme ve denetim mekanizmasına tabi olmaması, merkezi bir muhatabın bulunmaması, piyasa değerlerinin aşırı oynaklık göstermesi, anonim yapıları nedeniyle yasadışı faaliyetlerde kullanılabilmesi, cüzdanların çalınabilmesi veya sahiplerinin bilgileri dışında usulsüz olarak kullanılabilmesi ile işlemlerin geri dönülemez nitelikte olması gibi nedenlerle ilgili taraflar açısından önemli riskler barındırmaktadır.
Son dönemde, söz konusu varlıkların ödemeler alanında kullanılmasına ilişkin çeşitli girişimlerin oluşmaya başladığı gözlenmiştir. Bu varlıkların ödemelerde kullanılmasının, yukarıda bahsedilen sebeplerle işlemin tarafları açısından telafisi mümkün olmayan mağduriyetler yaratma ihtimali bulunduğu ve bu alanda mevcutta kullanılan yöntem ve araçlara karşı güven zaafiyeti meydana getirebilecek unsurlar içerdiği değerlendirilmektedir.” - Kripto Varlık Tanımı: Türk mevzuatında ilk kez “kripto varlık” bu Yönetmelik’te tanımlanmıştır. Bu tanıma göre kripto varlıklar, “dağıtık defter teknolojisi veya benzer bir teknoloji kullanılarak sanal olarak oluşturulup dijital ağlar üzerinden dağıtımı yapılan, ancak itibari para, kaydi para, elektronik para, ödeme aracı, menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracı olarak nitelendirilmeyen gayri maddi varlıklar”dır.
Bu tanımın sadece ilgili Yönetmelik için mi geçerli olduğu; yoksa Türk mevzuatında ‘kripto varlık’ın genel tanımı mı olacağı hususu belli değildir. Ancak yapılan bu tanımda, kripto varlıkların herhangi bir şekilde itibari para, kaydi para, elektronik para, ödeme aracı, menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracı olarak nitelendirilmemesi oldukça önemlidir.
Önemli bir ayrıntı olarak, bu tanım, “emtia” hukuki statüsü dışarıda bırakmamaktadır. Bu da Türkiye’deki kurumların özellikle belli tip kripto varlıkları emtia olarak değerlendirebileceği ihtimalini ortaya çıkarmaktadır.
Bu tanım ışığında, stabil kripto varlıkların yapıları itibarıyla elektronik para olarak değerlendirip değerlendirilmeyeceği tartışması da henüz netlik kazanmış değildir.
Bu tür belirsizliklerin TCMB ve SPK tarafından netliğe kavuşturulması beklenmektedir. - Kripto Varlıkla Ödeme Yapılma Yasağı: Kripto varlıklar ile doğrudan veya dolaylı olarak ödeme yapılması yasaklanmıştır. Ayrıca kripto varlıkların ödemelerde kullanılmasına yönelik hizmet de sunulamayacaktır.
Yönetmelik veya Yönetmeliğin dayandığı 6493 sayılı Kanun, “ödemeler” ifadesini tanımlamamıştır. Kanun’da “ödeme işlemi”, gönderen veya alıcının talimatı üzerine gerçekleştirilen fon yatırma, aktarma veya çekme faaliyeti olarak tanımlanmışsa da, burada kastedilen ödeme ifadesini tam olarak karşılayıp karşılamadığı net değildir. Ancak anlaşıldığı kadarıyla, bir hizmet veya ürün için kripto varlıkla ödeme yapılamayacaktır. - Ödeme ve Elektronik Para Kuruluşların Hizmet Verme Yasağı: Ödeme ve elektronik para kuruluşları, kripto varlıklara ilişkin alım satım, saklama, transfer veya ihraç hizmeti sunan platformlara veya bu platformlardan yapılacak fon aktarımlarına aracılık edemeyecektir.
Bu maddeden anlaşıldığı kadarıyla, ödeme kuruluşu listesindeki işletmeler ve elektronik para kuruluşu listesindeki işletmeler kripto varlık borsalarına ve kripto varlık ihraççılarına bundan sonra para aktarım hizmeti veremeyecektir. Yani kullanıcılar, kripto varlık borsalarındaki hesaplarına, ödeme ve elektronik para kuruluşundaki hesaplarından para aktarmayacaktır. Ancak bu yasak, bankalar için geçerli değildir. Bu sayede kullanıcılar, banka hesapları üzerinden kripto varlık borsalarındaki hesaplarına para aktarmaya devam edebilecektir. - Banka ve Ödeme ve Elektronik Para Kuruluşlarının İş Modeli Geliştirme Yasağı: Yönetmeliğe göre; ödeme hizmeti sağlayıcıları, ödeme hizmetlerinin sunulmasında ve elektronik para ihracında kripto varlıkların doğrudan veya dolaylı olarak kullanılacağı bir şekilde iş modelleri geliştiremeyecek ve bu tür iş modellerine ilişkin herhangi bir hizmet sunamayacaktır.
Bu madde bankaları da ilgilendirmesi bakımından oldukça önemlidir. Çünkü 6493 sayılı Kanun madde 13’e göre ödeme hizmeti sağlayıcıları arasında ödeme kuruluşları, elektronik para kuruluşları, bankalar ve Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketi bulunmaktadır. Bu maddeyle, hem ödeme ve elektronik para kuruluşlarının hem bankaların ödeme hizmeti veya elektronik para ihracı süresince kripto varlıkların kullanılacağı iş modelleri geliştirmesi yasaklanmıştır. - Yönetmeliğin Yürürlük Tarihi: Yönetmelik 30 Nisan 2021 tarihinde yürürlüğe girecektir.
Bir başka deyişle burada bahsedilen hususlar, 30 Nisan 2021 tarihinden itibaren geçerli olacaktır. Yönetmeliğin, genel olarak kripto varlık sektörünün yerleşmiş alışkanlıklarını aniden değiştirmesi sebebiyle, oldukça kısa olsa da 15 günlük bir uyum süresi verdiği düşünülmektedir.
